منابع سیزدهمین جشنواره کتابخوان رضوی
ده قصه از حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله
پدیدآور: محمدرضا سرشار
ناشر: قدیانی
تعداد صفحات: 128
حکایت زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، حکایتی جذاب و پرفراز و نشیب دارد. محمدرضا سرشار که هم قلمش قوی و تواناست، هم مخاطب کودک را به خوبی می‌شناسد و هم خیلی مفصل و مبسوط روی زندگانی پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله تحقیق و پژوهش انجام داده، به همین دلیل حاصل جمع این سه مؤلفه خلق اثری شده که با تصویرگری بدیع سید حسام‌الدین طباطبایی اثری خواندنی را در باب بخشی از زندگی حضرت رسول صلوات الله علیه و آله خلق کرده است. بازه‌ی زمانی ولادت حضرت رسول تا آغاز دعوت علنی حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله، دورانی است که در این کتاب به قلمی روان و جذاب برای کودکان روایت شده است. ده فراز مهم حیات زندگانی ایشان در این بازه که به شکل مجزا به آن‌ها پرداخته شده عبارتند از: ولادت حضرت؛ زندگی در صحرا همراه با دایه؛ یک سال با مادر؛ دوران زندگی با پدربزرگ؛ سفر به شام؛ ازدواج با حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها؛ حسن شهرت در مکه به عنوان محمد امین در مدینه؛ بعثت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله؛ دعوت از خویشان (آغاز دعوت علنی)؛ دعوت همگانی و عمومی حضرت از مردمان شهر مکه.
کتاب مشتمل است بر هفت شعر کودکانه برای مخاطبان نوباوه و نوخوان که مرتبط است با حکایاتی معتبر در باب زندگانی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله؛ حکایاتی که هر یک دارای یک یا چند نکته اخلاقی در حوزه‌ی رفتار و سبک‌زندگی هستند و تصاویر نیز به زیبایی و فعالانه در انتقال بهتر مطالب به مخاطب نقش‌آفرینی می‌کنند. عناوین اشعار عبارتند از: بچه‌ها سلام (در باب سبقت رسول الله صلی الله علیه و آله در نماز حتی نسبت به کودکان)؛ دوستم کجاست (در باب جویای شدن پیامبر صلی الله علیه و آله از حال اطرافیان و عیادت بیماران)؛ دو شعر مثل نسیم و پرنده سلام (در باب روی گشاده و خندان و سبقت در سلام حضرت رسول صلوات الله علیه و آله در مواجهه با دیگران)؛ بفرما (در خصوص توجه به نیازمندان و اطرافیان)؛ کار (در باب اهمیت کار و تلاش در سخن و سیره حضرت رسول صلوات الله علیه و آله) و بوسه (که به تکریم و بزرگداشت کارگر در سیره عملی رسول الله می‌پردازد.)
مریم راهی که پیش از این دو اثر پر استقبال «یوما» درباره زندگی حضرت خدیجه و «فردا مسافرم» درباره‌ی شهدای کربلا را نگاشته؛ در این اثر به سراغ چهار حامی برجسته‌ی پیامبر رحمت حضرت محمد مصطفی رفته است؛ عبدالمطلب پدر بزرگ حضرت رسول، جناب ابوطالب و جناب حمزه دو عموی بزرگوار حضرت و جناب جعفر بن ابی‌طالب پسر عموی ایشان. شخصیت‌هایی که جلالت قدر و منزلتشان و تأثیر شگرفشان در تاریخ اسلام و اقداماتی که در راستای یاری رساندن به پیامبر صلی الله علیه و آله و رسالتشان انجام داده‌اند دارای صفحاتی است که برای بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ هم مغفول است؛ اما نویسنده‌ی توانای این اثر، با پژوهش گسترده و دقت فراوان این صفحات کمترخوانده شده را از دل منابع تاریخی معتبر بیرون کشیده و به گفته‌ی خود برای کسانی که علاقه‌مند به تاریخ هستند اما حوصله خواندن کتاب‌های تاریخی را ندارند، اثری وزین در گونه‌ی مستند داستانی-تاریخی ارائه کرده است که در عین دقت و اتقان تاریخی و حتی کلامی، از حیث ادبی نیز بسیار جذاب و گیراست و دل و جان مخاطب را متأثر می‌سازد. داستان با روایت خواب عجیب عبدالمطلب آغاز می‌شود. خوابی که در آن «هاجر»، همسر حضرت ابراهیم علیه السلام از وی می‌خواهد تا فرزندش اسماعیل را سیراب کند و او را به‌سمت حفر دوباره چاه زمزم که سال‌ها پیش از آن توسط یکی از قبایل پر شده بود، هدایت می‌کند و این سرآغاز روایتی است که راوی در آن شمه‌ای از زلال نابِ زیست و زندگی نبوی را از زاویه دید چهار حامی بزرگ ایشان روایت می‌کند و با واپسین دم زندگانی و شهادت جناب جعفر بن ابی‌طالب سلام الله علیهما در موته به پایان می‌رسد.
به شرط آفتاب، جلد دهم از مجموعه‌ی ارزشمند و جذاب و خواندنی چهارده‌خورشید و یک آفتاب است که به ذکر برش‌هایی کوتاه از زندگی و زمانه‌ی امام رضا علیه‌السلام اختصاص دارد. حسن گزینش این برش‌ها به شکلی است که هم از یک‌سو مشتمل بر مهم‌ترین فرازهای زندگانی حضرت رضا علیه السلام باشد و هم از سوی دیگر به بیان نکاتی پرداخته باشد که برای علاقه‌مندان به زندگانی حضرات معصومین علیهم السلام ناب و کمتر شنیده شده است. متن‌ها بسیار کوتاه است و نثری خوش‌خوان که هم ادبی-تاریخی است و هم بسیار روان. در عین اختصار نیز جامعیت دارد و تمام دوران زندگانی حضرت را از پیش از تولد تا بعد از شهادت در بر می‌گیرد، همراه با ذکر نکاتی ارزشمند در باب سیره و سبک‌زندگی و تاریخ زمانه‌ی آن حضرت.
پاسخ‌های امام رضا علیه السلام به چهل پرسش قرآنی
پدیدآور: گروه پژوهشی دین و معارف زائر
ناشر: به‌نشر
تعداد صفحات: 200
چرا عقل من به تنهایی برای تشخیص راه هدایت کافی نیست؟ مسلمان و مؤمن چه تفاوت‌هایی دارند؟ اگر خداوند بی‌نیاز است، چرا باید او را عبادت کنم؟ اگر خدا نیاز‌های مرا می‌داند، پس چرا باید دعا کنم؟ چه‌کنم تا زندگی‌ام آسان شود و خیر و برکت آن افزایش یابد؟ آیا پاکی دل کافی نیست و حتماً باید نماز بخوانم؟ مگر خدا به نماز من نیاز دارد؟ اگر خدا همه جا هست، چرا باید به حج رفت؟ چرا به جای درخواست مستقیم از خدا، حوائجم را از ائمه علیهم السلام بخواهم؟ پاسخ این سؤال‌ها و بسیاری سؤال‌های متداول و مبنایی دیگر در خصوص مسائل اخلاقی و عبادی و فردی و اجتماعی را می‌توانید در این کتاب بیابید، آن هم از زبان امام رضا علیه السلام، آن هم با استناد حضرت به آیات قرآن کریم. علاوه بر این، توضیحاتی تکمیلی به همراه ذکر حکایاتی از دیگر حضرات معصومین علیهم السلام مرتبط با این پرسش‌ها و اشعاری از شاعران بزرگ پارسی‌سرا، نظیر حافظ، فردوسی، مولوی، سعدی، عطار، اقبال لاهوری، پروین اعتصامی و... برای هر یک از پرسش‌ها ارائه شده است. مختصر و مفید بودن پاسخ این چهل پرسش، روان‌بودن متن و کتاب‌سازی چشم‌نواز از دیگر ویژگی‌های این اثر جذاب و خوش‌خوان است.
چهره‌ی تو قبله‌ی هر شاعر است
پدیدآور: کمال السید
مترجم: حسین سیدی
ناشر: شهید کاظمی
تعداد صفحات: 131
کمال السید نویسنده‌ای بسیار خوش‌ذوق است؛ قلم او آفریننده‌ی ترکیبات و صحنه‌‌های بدیع و گیراست و حسن سلیقه‌ای هم در برگزیدن دُر و گوهرهای ناب از دل تاریخ دارد؛ این توان و تجربه و استعداد را به کار گرفته تا این اثر را که برش‌هایی از زندگانی پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌وآله از اندکی پیش از آغاز (ابتدای سال عامل الفیل و ماجرای حمله ابرهه) تا پرواز است را به مانند یک نمایشنامه‌ی گیرا در مقابل چشمان مخاطب قرار داده است؛ پرده‌هایی از این نمایشنامه‌ی زیبا در عین اتقان و اهمیت تاریخی کمتر شنیده شده است که این اثر را نسبت به موارد مشابه متمایز می‌سازد. نویسنده‌ی عراقی کتاب که از زمان جنگ ایران و عراق به ایران هجرت کرده و بعد از گذشت سال‌های اقامت در ایران تابعیت ایرانی را نیز اخذ کرده، در این اثر خوش‌خوان از نیرنگ‌های قریش در روزها و سال‌های مختلف می‌گوید، از فتنه‌های قوم یهود، از ایثارهای جناب ابوطالب، حضرت خدیجه و حضرت امیر علیه‌السلام. از سختی‌هایی که بر پیامبر گذشت می‌گوید و از درایت الهی سرشار ایشان. از یاران باوفا تا ولایت نپذیری در جنگ احد و از عهدشکنی‌های وقت و بی‌وقت منافقان. امیرالمؤمنین نقشی بسیار پررنگ در این گرته‌برداری تاریخی از زندگانی حضرت رسول صلی الله علیه و آله دارد؛ همچنین نویسنده با هوشمندی شأن نزول برخی آیات قرآن کریم را نیز در بستر نقل تاریخ حیات نبی اکرم صلوات‌الله‌علیه و آله ذکر کرده است.
در روایات داریم که یکی از موقعیت‌هایی که می‌شود انسان‌ها را خوب شناخت، سفر است. این حقیقت را تجربه نیز تصدیق می‌کند که ما در سفر و فراز و نشیبش (به خصوص اگر مدت و مسافتش طولانی باشد) به شناخت بسیار عمیق‌تری از ویژگی‌های حقیقی شخصیتی همسفران خود دست پیدا می‌کنیم و حکایت این داستان، حکایت همسفر شدن برده‌ی نوجوانی به نام سحاب است که در آرزوی کاتب شدن قصد کرده تا به هر قیمتی شده، خود را به شهر هزار کاتب (یعنی نیشابور) برساند و برای رسیدن به این هدف، خود را در کاروان حکومتی مأمون که بناست امام رضا علیه السلام را از مدینه به مرو ببرند جا می‌کند؛ اما این همراهی پر فراز و نشیب و پر حادثه، که منجر به شناخت بسیار عمیق‌تر او از شخصیت انسانی امام رضا علیه السلام و به تبع آن آشنایی‌اش با مقام امامت می‌شود، برایش تحوّلات عمیقی به دنبال دارد تا جایی که بعد از رسیدن به نیشابور وقتی همراهان امام از او خداحافظی می‌کنند، او در پاسخ می‌گوید: «ابومسلم... ارباب... من را هم با خود ببرید.» وقتی ابومسلم (یار و خدمتگزار امام علیه السلام در این سفر) به او می‌گوید: «مگر نمی‌خواستی در نیشابور بمانی و کاتب شوی؟» در پاسخ اظهار می‌دارد: «آری هنوز می‌خواهم کاتب شوم، اما نه کاتب هر کس و هر سخنی...» رقیه بابایی نویسنده‌ی این اثر بیان می‌دارد که کتاب به شکلی نگارش یافته که مخاطب نوجوان هم با شخصیت و سیره و سبک‌زندگی و وقایع تاریخی مهم سفر امام رضا علیه السلام از مدینه به مرو آشنا شود و هم جایگاه مقام امامت و لزوم وجود امام در هر زمان را دریابد. بهره‌گیری نویسنده از منابع دست اولی نظیر عیون اخبار الرضا (اثر شیخ صدوق) و آثار مرجعی نظیر منتهی الآمال (اثر شیخ عباس قمی) و بحار الانوار (از علامه مجلسی) در کنار توجه ویژه به آثار محققانه‌ی معاصر نظیر: همگام با امام رضا از مدینه تا مرو (اثر جلیل عرفان‌منش) و زندگی سیاسی هشتمین امام (اثر شیخ جعفر مرتضی عاملی) و آثار رضوی مهدی غلامعلی، در طول هشت ماهی که خلق این اثر زمان برده است، باعث شده تا «سفر به قلعه‌ی خورشید» جزو آثار توصیه شده در جشنواره رشد باشد. همچنین فضای جذاب داستان و قلم روان نویسنده نیز باعث شده تا کتاب با استقبال خوب مخاطبان مواجه شود و در عرض سه سال به چاپ هشتم برسد.
«لالایی» یکی از کهن‌ترین ترانه‌های کودکان در فرهنگ عامه است، که از زمان‌های دور در فرهنگ‌ها و آداب ملل مختلف وجود داشته؛ بعد موسیقی در لالایی بسیار مهم است چرا که کودک بیش از آنکه با مضامین اشعار ارتباط بر قرار کند متأثر از وزن و آهنگ ابیات است. این گونه‌ی شعری به ویژه برای خردسالان و نوباوه‌گان جذاب است و علی محمد مؤدب، که از سرشناس‌ترین شعرای معاصر است، خواسته تا دغدغه‌ی خویش به سراغ این گونه‌ی شعری و این مخاطبان خاص بیاید آن هم با مضمون رضوی و امام رضایی. این اثر مشتمل است بر 7 قطعه شعر لالایی که همگی در حال و هوای امام رضا و زیارت حضرت و سفر به مشهد الرضا سروده شده است. حکایت ضامن آهوی امام رضا؛ رأفت ویژه‌ی حضرت نسبت به زائران و حال و هوای حرم رضوی از دیگر مضامین این لالایی‌ها می‌باشند.
در باب تاریخ زندگانی حضرت رضا علیه السلام کتب تاریخی و مستند داستانی فراوانی نگارش یافته؛ اما آثار که در خود به طور غیر مستقیم و در بستر داستان معارف رضوی را در حوزه‌ی اخلاق و سبک‌زندگی به مخاطبان (به ویژه نسل کودک) منتقل کند، نادر است. مجموعه‌ی یک قصه یک حدیث توانسته به سهم خود این خلأ بازار نشر را برای کودکان تا حدی جبران نماید. حسن گزینش زیبا از احادیث کاربردی در حوزه‌ی سبک زندگی و به کارگیری هنرمندانه و غیرمستقیم و با ظرافت آن در بستر یک داستان جذاب و آموزنده همراه با کتاب‌سازی چشم‌نواز و تصاویر زیبا باعث شده تا با اثری خوش‌خوان مواجه باشیم. در کتاب «لشکر کلمات» با ماجراهایی در زندگی روزمره‌ی شخصیت اصلی داستان که یک دختر بچه‌ی دبستانی است همراه می‌شویم که به شکل‌های گوناگون در آن حدیث رضوی: «زبان خود را نگه‌دار، عزیز می‌شوی.» حاضر است.